Nihin vawlei pi a cuul cuahmah mi COVID-19 puul rai a karh ning hi cu, vawlei cung ramkip nih an i ruah sual dih. Vawlei Cung Ngandamnak Bu (WHO) hmanh nih aa ruah sual ve i, nikum December in aa thawk cang mi kha nai March 10 ceo ah “Tihnung puul rai a si” tiah a thanh.
Cubantuk in America zong nih aa ruah sual ve. Cucaah nihin ah an sibawi le ramkheel thiamsang pawl nih “American cozah nih tuan tein phihkharnak rak tuah sehlaw nihin ah minung hi vialte kan thi hnga lo,” tiah an cozah an mawhchiat cuahmah. Cu bantuk in vawlei cung ah fak bik in a tuar mi Fracne, Italy, Korea le ram tampi hna zong ralrinnak biatak tein an thawk tik ahcun an ruah leng in an ramchung ah a rak karh tuk cang i an i chuahsual dih hna.
Cu ve bantuk in kannih Myanmar ram zong hi kan cozah nih ralrinnak biatak tein a kan tuahpi kan ti ko nain, hi zong hi ramdang cio bantuk in kan rak tlai ngaingai ve. A ngaingai ti ahcun Myanmar cu Coronavirus aa thawknak Tuluk he aa naihbik ram kan si. Hrik le thah zong aa chawnh zungzal mi, visa lo in Tuluk rammi tambik an luhnak ram kan si i, kanmah rammi zong an ram ah tambik khua a sa mi kan si. An ram thilchuak zong a rinh bik ram kan si.
Cutin a si ko nain, vawlei cung ramkip a phanh dih hnu March tiang ah Tuluk rammi le an ram ah a um mi kan rammi tamtuk kha kan ram ah a rak luhter manh hna. Cun nitlaklei ram le, Thailand ram in cozah nawlpek he pek lo he tamtuk kan ram chung ah a rak luhter manh hna.
Nihin kan ram ah nifatin zawtnak ngei mithar an kai thluahmah mi zoh tik ah, ralrinnak biatak tein a tuah hlan ah kan ram chung ah a rak karh ngaingai cang ti cu al awk um lo in a fiang mi a si. Zoh hmanh, April 14 tiang i an hmuh mi 62 chung ah ramleng nakin ramchung um ko bu in a ngei mi an tamdeuh. Cunih a langhter mi cu, kan cozah nih biatak a thlaak hlan in kan ramchung ah rai hi a rak luut diam cang tinak a si.
Nihin ah Yangon le Mandalay khuapi pawl ah mi an i chawk ti lo, an i erh dih cang kan ti mi le Laitlang zong ah kan i erh cang kan ti mi hi ruah set ahcun, zawtnak hrik inn chung ah tampi erhkhumhchih an si ti zong hi a palh lo mi ruahdamhnak a si kho. Zeicatiah Italy, France le America te hna zong kha inn chung i an i erh ah khan cun, an inn chung ah an i luhpi mi a rak tamtuk cang. Phun dang in kan chim ahcun cucu, zawtnak karhnak a bawmtu le a rantertu ah a rak cang.
Cu ve bantuk in nihin kan boruak cu, vawleipi nih aa ralrin manh lo mi a si ca ah kanmah ram zong hi ralrinnak kan rak thawk mi kha a tlai kho mi kan si. Kan i hngalh hlan in kan ramchung ah hmunhma a rak la cang mi le, sahraang neh thlau mi bang hmunkip ah aa chawkvak cang mi a si kawh ca ah atu kan dirhmun cu, khoika in dah a rat? Aho sin in dah aa laak? Khuazei ah dah a rak kal i a rak i chawh? tiin saneh dawi phun kan cun dawi awk a tha ti lai lo-neh thing le neh thar aa cawh dih cang kho mi a si.
Vawlei cung ramkip a cawlcangh ning zoh tik ah, a langh cang hnu ah cun a tlawmbik thla hnih cu fak ngaingai in a cawlcang. Cozah le sibawite derthawm deuh ram lebang cu kum cheu deng an rau lai.
Thihphaih si lo, ralrinnak dirhmun in kan chim ahcun, Myanmar ram ca ah a tlawmbik May le June thla hi cu a har ngaingai kho mi kan si. Phun dang in kan chim ahcun kan i ruah leng in aa thlahphoih kho kan si. Zeicataih kan rak i ralrin hlan ah khan, Yangon le Mandalay hrawng khualak bus chung kan tlonlen ning zoh tik ah kan i hngalh hlan in rak i nehboih dih khawh kan si.
Cucaah Chinram ca zong ah nihn i kan i erhkhumh kan ti mi zong hi zeidah kan lawh hnga? March thla thawkka in nihin tiang ramleng le Kawlrawn in a rak tlung mi vialte kha Cozah nih tha tein Home quarantine a tuah set maw? Quarantine tuah mi pumpak nih tah a phung men in kan tuah sual maw? Cozah le tuanvo ngeitu nih an zohfel taktak maw? Tedim in hmuh hmasa mi pa he aa pehtlai mi vialte an neh an dawi set hna maw? An thi hna kan chek dih hna maw? Chin Ramkulh Cozah nih tlawnkainak lam le motor a phit kho taktak maw? Khuapi lawng si lo in khuate tah an fel set maw? Cawnpiaknak tuah mi zeitluk in dah rammi nih kan fian? Kan zul taktak maw‑camipuai ni caan May thla cun aa fiang cang lai.
Kan hawi Mizo kan unau cu, an cozah nih khuallam a phih dih. Tuanvo ngeitu, tuanvo ngei motor le media dah ti lo aho hmanh khuachung le khuallam ah chawhnak nawl a pe hrimhrim hna lo. Sangkip le khuakip ah mino nih tuanvo an laak i nau-umh in an umh hna. Kannih Chinram le rammi tah zeidah kan lawh set hnga? Mahlemah aa hleng ding phun hna kan si sual hnga maw? Ralrinnak a dot a sang bik le kan sikhawhnak bik i chuah in kan ralrin than a hau ko rua lai.
