By: Salai James Neih Thang
Aa thleng lengmang mi nikhua caan zulh in chantiluan zong a tha aa seng. Ahohmanh nih ka phan hna hlah seh ti in a tha um-ek chuah in a tli cuahmah. Cu a tli cuahmah mi chantiluan cu mifim, mihrut, ngakchia upa ti lo kan dawi ve. Hakha kan i ngeihchun mihrut pawl hmanh nih phone i tlaih in aukhuan cuahmah an hmang ve cang. Cu nih a langhter mi cu mizapi nih chan hi kanmahle sining cio in kan dawi tinak a si. Biaknak siseh, mino hruainak siseh, bu kip hruainak zong chantiluan an dawi cio. Kan ramkheel zong cu ti awk tha lo in cu tiluan cu a dawi cuahmah ve.
“Ramkheel ti cu kaupi in ruat hlah, na innchungkhar in aa thawk mi a si,” tiah kan pupa nih an kan chimh tawn. Lungawtawm ngai khin ka ruah tawn mi cu, innchungkhar in aa thawk ko ahcun innchungkhar ah remnak um lo in kan rampi remdaihnak ca ah rian an tuan mi hi an daihter kho taktak hnga maw? Kan pupa nih innchungkhar in aa thawk an ti mi hi an i palh sual hnga maw? An ramkheel mi hi zeiset dah a si hnga? Ngakchia khuaruah in innchungkhar hmanh ah zei tuak lo in ramkheel kong an tlokciar mi hi tah zeidah a si hnga? Ka ruahnak ah uico pakhat a bao i an bao cio bang an bao sawhsawh cang ko rua.
Hlan kan pale ramkheeltu hna nih ram dawtnak taktak he an nunnak an thisen hmanh uilo in ram an rak kheel. Cu bantuk in nihin zong ah ramkheeltu nih an nunnak pek in ram ca ah an tuan men lai tiah ka rak ruah tawn. Asinain chantiluan nih maw a fenh hnga? Asilole chan dawi lo in dah a taan sual hnga? Ruah lengmang ah lung a molmok. Kumzabu 21 chantiluan hi a thazaang a thawn tuk ruang ah a si men lai. Kan ramkheel umtuning zong cu zeimawzat aa thlengnawng. Chantiluan sin ah zei thil poh amahle sining cio in aa thlen cu a herh tuk ko nain thlen awk tha lo mi ram dawtnak taktak in ramkheel duhnak lungput zong a thlenchih ve. Nihin kan ramkheeltu cheukhat cu ram nakin party an dawt deuh cang. Thimnak lai lawng ah an min hngalh mi ramkheeltu an karhchin lengmang fawn. A fawinak in chim ahcun mee kheeltu, dirhmun sang kheeltu le party kheeltu an lo cang. Teinak an hmuh ah Cozah an tlaih i ram dawtnak taktak he zei rian dah ka tuan lai ti lo in zeitindah ka eihmuar khawh lai ti khua a ruat mi ka lawhter cang hna. Hluttaw ah zeihmanh mahle meekuanghmun ca ah a chuahpi bal rih lo mi palai hna an um salam rih. Mee tlawm deuh a hmu i teinak a hmu lo mi zong nih kan ram ca ah Cozah nih zeidah an tuan i zeidah ka bawmh hna lai ti ruat lo in anmah rian a si ti in an dai ziar. Chintiluan nih a laarpi mi Social Media ah anmah duhnak sawhsawh langhter cu an thawng tuk fawn. A hnu ahcun mee pek sawmnak ah anmah pumpak kal lo in online in mee pek sawmnak hna tuah te dawh an si.
Nihin chantiluan nih vawlei cung huap in ramkheel hi a luanpi cang i aa thathnempi mi ram tampi an um ve. Ram cheukhat cu zaanmang lawng in an ramkheel a cuan mi an um ve. Kumzabu 21 ah fimthiamnak a karh bang lungput thalo a karh ve. Ram khat le ram khat zong i remlonak a tamchin. Ramkheeltu nih ram dawt ruang taktak ah thihngamh in ral a do mi an um ti lo. Mah min ngeih duh le miramdang rem lo ruang ah raldoh len khi a herh mi a si lo. Cu chung ah Myanmar ram zong zaanmang bantuk chunmang bantuk in kan ramkheel umtuning hi rammi nih kan cuanh ve. Mizapi thim mi nih Cozah an tlaih cang ko nain nihin tiang ah ruahnak siseh, a lenglei hmuh khawh mi ah aa thleng mi a um rih lo. Remdaihnak kong zong ah ngakchia lentecelh bang khua a dei bal ve lo. Remdaihnak cu fawi tein ser awk a tha mi a si lo ti cu zapi hngalh a si ko nain kum hnih chung ah a kutneh hmanh kan hmu kho lo. Ralkap zong nih chantiluan ning in an i siamremh peng ve ai. Zapi zong nih zei kan tuah poh ah ralkap thatlo ruang ah a si tiah kan puh tawn mi hna zong atu tiang cu a dai kho rih lo. Ralkap zong nih i runven zia an thiamchin lengmang ve hoi. Atu in zei can tiang khi dah kan ramkheel hi zaanmang in kan cuanh peng rih hnga?
Chin Ramkulh ram bite chung i kan ramkheeltu pawl zong nih hi kan caan chung ah ram ca ah zeidah ka tuan khawh lai ti ruat lo in khoi an tlau le an um zong hngalh an si lo. Chantiluan nih a chuahpi mi Social Media chan ah an riantuan mi le an i tinh mi pawl tha tein kan hngalhpiak hna lo hi zapi kan palh le kan daithlan cu a si lem lo. Ramkheeltu tha taktak nih cun ram dawtnak he a riantuan mi cu zapi sin ah a langh peng ding a si. Nihin kan dirhmun ahcun an cawlcanghnak media nih hal zong ah chim duh lo in anmah um in an um. Hal khawh hna zong ah ram an dawtnak kong an chim mi nakin an Party le an bu kong an chim hi a tam deuh. Hi ti tik ah party le bu a herh lo ka tinak si lo in Party nakin ram an dawt deuh ding ka duhnak tu a si. Teinak a hmu mi party cu um ko rih seh, zuamcawhtu party ding hi ta khoi dah an tlau. Mizapi nih kawl chom hau in an um cang. Hihi maw ram dawtu party cu an si hnga. Zuamcawhtu party ti in thimnak zong ah tel lem lo in party dang dirh hauh dawh in a um cang.
Hi lawng hlah, ramkheel lei he aa pehtlai mi bu NGOs, CSOs le INGOs pawl zong ramkheel le remdaihnak kong ah tlawmpal an hngalh le meeting hna tam nawn an tuah ahcun kanmah lawng hi ram ca ah a tuan mi kan si ti phun in van an cau. A taktak ti ahcun ram an dawt ruang si lo in an paw an dawt ca tu ah a rak si. Tangka hmuh lo nakding rian a si ahcun a zoh cu chim lo a theih zong an i theihter lo. Ramkheeltu ah ram dawtnak taktak he rian a tuan mi hi fingrilh in rilh sisehlaw a taang ding an um lo men lai. Hi tluk chantiluan a rang tuk mi chung i khuasak lak ah kan ramkheel a cung pavuan lawng in an kalpi cio mi hi a poi taktak. Fingrilh in i rilh caan zong acu cang. Mizapi zong nih kan ramkheeltu pawl thim tik ah kan lungfim a herh cang. An ramkheel ning zong tha tein kan fian cikcek a herh fawn. An chim mi lawng ngeih i an cawlcangh ning zohchih lo ahcun chuahsual a fawi ngai. Hngawng cung ramkheeltu an tam ca ah an riantuan ning le an cawlcanghning zohchih hrim a herh cang.
Chantiluan nih a luanpi mi kan ramkheel hi zoh tik ah hawi ramdang bang thanchonak le kan ram dawtnak chuahpi sehlaw thil tha tuk a si hnga nain chantiluan chia nih a luanpi ca ah hi tiluan hi kan remh a herh cang. Kan ram dawtnak in rian a tuan ding mino tampi chuah a herh cang. Kan ramkheel hi chantiluan a dawi ngai ko nain a phanh khawh lo mi le a banh khawh lo mi zong tampi a um rih. Mino hmunhma peknak kong zong ah tampi chambaunak hmuh khawh a si. Ramkheeltu hi a tam deuh cu kum 50 cung deuh an si hna.
Mino nih an hruai kho ve lo maw ti ruah awk a um ngai. Chantiluan ning in zoh tik ah atulio mino hmunhma pek mi a tlawm ning in cun hi hnu kum nga dan ah zeibantuk dirhmun kan phanh lai hi ruahdamh awk a har ngai. Rampi hruai kho ding in mino an um lo bia si lo in upa nih hmunhma pek lo biatu a si. Kan ramkheel, kan zaatlangnun thlen le remh ding ahcun ram dawtu mino thangthar tampi hmunhma pek le kan cawisan hna a herh cang.###
