CHIN MIPHUN NIH CHINRAM AH BUALCO CAAN A CU VE CANG
By: Pu Khua Kung (Hakha, Khuahlun)
Kum 2020 November cun Myanmar ram i bual cotu ding fianter ni a si bang, tlangcung miphun zong a si ve lai. Kum 2018 hlan cu Hakha Khuathar unau nih paih bual an co tawn nain, 2019 – 20 cun, Chuncung le Hniarlawn nih an co cang. Cu bangin Chin miphun nih bualco caan a si cang ti kan i fian a herh. Kum 1962 – 2010 tiang cu tlaihhrem in hriamnam he uk kan si. Kum 2010 – 2015 tiang Democracy deu in USDP nih uk kan si. Ram pum in a dik mi uknak duh cio a si ca ah NLD mee kan pek cionak a si. USDP an hram cu ralkap an si bang, NLD an hram cu Kawl mi an si. Chinmi nih Kawl mi kan bawmh hna kha, an kan teinak ah a cang ti kha kan i fian cio awk a si tuk cang.
(1) Karen le Tuluk ral tuk bawmhnak kong ah, Col. Van Kulh le Major. Kyaw Rop nih,”Chinmi dawtnak a hngal lo mi cu, Kawl mi an si hih” tiah an tial.
(2) Panglong biahren i Federal a ralchanhtu hi, tlukceo le keucheu a si mi Galone U Shaw le Ne Win an si hi a dik mi a si hi, palh bia si loin lungfim hrimhrim awk kan si cang.
(3) Kawl mi fang khat- tlangcung mi fang khat, ti mi kha, hlan lio party Unit chungtel zong nih, a sullam an rak hngal kho ve lo.
(4) Chinmi kan hmelchunh ah Vapual hi, BA, MA, Ph.D zong nih cawn in hngalh khawh phun a si lo. Lothlo tarpa tu nih cawng loin hngalh mitu a si. Hi tihin ka fianter lai;
(1) Karen le Tuluk kha 1st, Chin ralkap le, 4th, Chin ralkap nih Kawl mi raltuk an bawmh hna i an teipiak hna ruang ah Kawl rawn hmun kip ah Chinmi an lu an i phum. Philh a har hringhran ko. U Nu, Ne Win, Than Shwe chan ah ralkap in mizapi uknak tiang ah Chinmi an hmang duh bal hna lo.
(2) Aung San hi mirang nih a lung an tei kho lo. U Saw cu fawi tein an tei khawh. Tei hnu cun hlen a fawi tuk cang ca ah Panglong biahren ah Federal pennak cu cherhchan i lak in mirang hlen thawinak a zumh ca ah, Aung San le a vuanci pawl an lu a hloh dih hna bang, Ne Win zong nih Federal a pek duh lo ca ah uknak a chuh i, kan pale thong a thla dihtu a si ve ca ah tlukceo le keucheu ka ti hna. Aung San nih Panglong biahren a tuah mi a dik zia a fiantertu a si ko.
(3) Kawl mi fang khat- Tlangcung mi fang khat ti mi kha, tangka fang in a ruattu party Unit nih a si kho lo an rak ti duhnak cu, Chinmi kan tlawm tuk, Kawl mi an tam tuk an ruahpalh bia a si an ti ka theih. Kawl mi nih an i lak ve ning ah, Kachin fang khat – Kawl fang khat, Chin fang khat – Kawl fang khat an ti ve. Hi tining cun tlangcung mi phun 7 nih fang khat cio kan co lio ah,Kawl miphun nih fang sarih an co awk a si hnga i an i miak tuk hnga. A si kho lo mi an si veve. Mahle nuhrin covo cio hmuh tin dingtu a rak si. Hi pek duh lo ruang ah pei tlangcung mi hriam an i lak cionak a si cu!
(4) Chin kan hmelchunh Vapual a si kan tinak cu; zumhtlak lung fek ngei, lungthin ding, zuanzam duh lo, a khuah te in a um mi va phun an si. Hlan Chinmi nu le vaa zong Vapual nun an rak ngei ve i bia le hla cuang ah a rak um tawn mi Va bawi phun a si ca ah, phuntanh Chinmi nih mahle phun cu lung fehnak he Chinram ah Bual a co ve caan a cu hrimhrim cang.
Chinram ah bual a co cang mi cu USDP, NLD an si cang ca ah, tukum 2020 thimnak ahcun Chinmi nih Bual an co caan a si ve ko cang. Lungthin dang, mah miphun hlenthawinak le, mah phun zuartu kan si hrimhrim awk a si lo. Cucaah na kut cung um mi catlap hmete cu, na miphun an zaal chung ah hei sanh law, na lungthlitum na co ko cang lai.
